Giải bài Đọc trang 5 SBT Văn 10 - Chân trời sáng tạo

Bài làm:

Đọc văn bản dưới đây và trả lời câu hỏi.

Câu 1

Câu chuyện được kể trong văn bản diễn ra ở đâu, vào thời gian nào? Vì sao bạn biết?

Phương pháp giải:

- Đọc hiểu văn bản

- Ôn lại kiến thức cũ, áp dụng vào văn bản để tìm ra các chi tiết nói về không gian và thời gian 

Lời giải chi tiết:

- Câu chuyện được kể trong văn bản diễn ra trong một không gian vũ trụ, lúc mà trái đất đang trong quá trình tạo lập và không xác định được nơi chốn cụ thể. Truyện nói cả về những việc trên trời và dưới hạ giới nhưng không nói không gian cụ thể

- Thời gian câu chuyện được kể diễn ra từ thời sơ cổ, không xác định được thời gian cụ thể (Chàng Quải ném cát vào nữa thần Mặt Trăng)

---

Câu 2

Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết Nữ thần Mặt trời và Mặt trăng là văn bản thần thoại?

Phương pháp giải:

- Nhớ lại kiến thức cũ về khái niệm “thần thoại”

- Đối chiếu khái niệm với các dữ kiện (về không gian, thời gian, nhân vật, cốt truyện) trong văn bản

Lời giải chi tiết:

Những dấu hiệu nhận biết Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng là văn bản thần thoại:

- Về không gian: Câu chuyện được kể trong văn bản diễn ra trong một không gian vũ trụ, lúc trái đất đang trong quá trình tạo lập và không xác định được nơi chốn cụ thể

- Về thời gian: Câu chuyện được kể diễn ra từ thời sơ cổ, không xác định được thời gian cụ thể và mang tính vĩnh hằng

- Về cốt truyện: Toàn bộ câu chuyện xoay quanh sự xuất hiện của Mặt Trăng và Mặt Trời, từ đó lí giải về những hiện tượng thiên nhiên của Trái đất

- Về nhân vật: Thần Mặt Trăng và Mặt Trời có sức mạnh phi thường để thực hiện công việc sáng tạo ra thế giới. 

---

Câu 3

Qua câu chuyện, người xưa muốn lí giải những hiện tượng thiên nhiên nào? Bạn có nhận xét gì về cách lí giải đó?

Phương pháp giải:

- Đọc lại văn bản

- Tìm những câu văn có chứa các hiện tượng thiên nhiên liên quan đến Mặt trăng và Mặt Trời (Chú ý đoạn 1, 2)

Lời giải chi tiết:

Qua câu chuyện người xưa muốn lí giải về những hiện tượng thiên nhiên sau:

- Câu chuyện về thần Mặt Trời (đoạn 1), lí giải về hiện tượng ngày dài ngày ngày ngắn

- Câu chuyện về thần Mặt Trăng (các đoạn còn lại), lí giải về các hiện tượng trăng rằm, trăng 30, trăng mồng một, trăng thượng huyền, trăng hạ huyền, trăng quầng

---

Câu 4

Nhận xét nội dung bao quát của truyện Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng? Qua câu chuyện này, người xưa muốn gửi gắm thông điệp gì?

Phương pháp giải:

Đọc văn bản và khái quát lại nội dung chính của truyện, từ đó đưa ra thông điệp mà người xưa muốn gửi gắm

Lời giải chi tiết:

- Nội dung bao quát của truyện lí giải về những hiện tượng thiên nhiên xảy ra trong cuộc sống hằng ngày liên quan đến Mặt Trăng và Mặt Trời

- Qua câu chuyện này, người xưa muốn gửi gắm một thông điệp, một khát vọng lí giải những hiện tượng thiên nhiên xảy ra trên Trái đất và mỗi hiện tượng thiên nhiên ấy đều có nguồn gốc rõ ràng

---

Câu 5

Điền vào bảng dưới đây các đặc điểm về không gian, thời gian, nhân vật, cốt truyện của hai văn bản Thần Trụ Trời và Nữ thần Mặt Trời và Nữ thần Mặt Trăng, từ đó rút ra nhận xét chung về các đặc điểm này của thể loại thần thoại?

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản

- Dựa vào các câu trả lời vừa tìm được ở trên để điền hoàn chỉnh vào bảng và rút ra nhận xét chung

Lời giải chi tiết:

Văn bản   Các đặc điểm chính		Thần Trụ Trời	Nữ thần Mặt Trời và Nữ thần Mặt Trăng
Không gian, thời gian		- Không gian rộng lớn, không rõ nơi chốn cụ thể (Trời đất chỉ là một vùng hỗn độn, lạnh lẽo, tối tăm)  - Cổ xưa, không xác định và mang tính vĩnh hằng (Thuở ấy, chưa có thế gian cũng như chưa có muôn vật và loài người)	- Không gian rộng lớn, không rõ nơi chốn cụ thể: truyện nói cả về những việc trên trời và dưới hạ giới nhưng không nói không gian cụ thể  - Cổ xưa, không xác định, khi mà các vị thần còn qua lại với loài người (Chàng Quải ném cát vào nữa thần Mặt Trăng)
Nhân vật		Thần Trụ trời: khổng lồ, có sức mạnh phi thường	Thần Mặt Trời và Mặt Trăng: với khả năng phi thường, chiếu sang cả nhân gian
Cốt truyện		Kể về việc vị thần Trụ Trời đắp cột chống trời, tạo lập nên thế giới	Lí giải về các hiện tượng thiên nhiên liên quan đến Mặt Trăng và Mặt Trời
Nhận xét chung	Không gian, thời gian	- Không gian là không gian vũ trụ đang trong quá trình tạo lập, không xác định nơi chốn cụ thể - Thời gian là thời gian cổ sơ, không xác định và mang tính vĩnh hằng
	Nhân vật	Phác họa nhân vật bằng những nét đơn giản về ngoại hình hoặc tính cách cùng với sức mạnh phi thường
	Cốt truyện	Cốt truyện đơn giản, ngắn gọn, xoay quanh các vị thần tạo lập thế giới

---

Câu 6

Qua truyện Thần Trụ Trời và Nữ thần Mặt Trời và Nữ thần Mặt Trăng, bạn có nhận xét gì về cách nhận thức và lí giải nguồn gốc thế giới của người Việt xưa?

Phương pháp giải:

- Đọc lại hai văn bản Thần Trụ Trời và Nữ thần Mặt Trời và Nữ thần Mặt Trăng 

- Qua việc tìm những chi tiết lí giải về các hiện tượng thiên nhiên hay về nguồn gốc của con người, từ đó rút ra nhận xét về cách nhận thức và lí giải về nguồn gốc của thế giới người Việt xưa

Lời giải chi tiết:

Qua truyện Thần Trụ trời và Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng, có thể thấy rằng cách nhận thức và lí giải nguồn gốc thế giới của người Việt xưa hết sức tự nhiên, gần gũi và vẫn lấy gốc là con người với những sự vật quen thuộc để giải thích.

---

Câu 7

Theo bạn, các truyện thần thoại như Thần Trụ Trời và Nữ thần Mặt Trời và Nữ thần Mặt Trăng có còn giá trị với các thế hệ trẻ ngày nay không?

Phương pháp giải:

- Đọc hiểu văn bản 

- Tìm được những giá trị của hai truyện thần thoại đối với các thế hệ trẻ ngày nay

Lời giải chi tiết:

Các truyện thần thoại như Thần Trụ trời và Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng rất có giá trị đối với thế hệ trẻ ngày nay. Nó giúp các thế hệ trẻ có thể giải thích được những thắc mắc của mình về thế giới xung quanh, về nguồn gốc của con người, về những hiện tượng thiên nhiên trong cuộc sống hằng ngày và những sự vật xung quanh cuộc sống chúng ta. Đồng thời, các câu truyện thần thoại còn giúp thế hệ trẻ hiểu được rằng trong thế giới hoang sơ thuở ban đầu, con người đã hình dung về vũ trụ và thế giới như thế nào.

---

Câu 8

Qua các truyện thần thoại đã học và truyện Nữ thần Mặt Trời và Nữ thần Mặt Trăng, bạn thấy cần chú ý gì khi tìm hiểu thể loại thần thoại?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ các văn bản thần thoại đã học

- Rút ra những nét cần lưu ý khi tìm hiểu về thể loại thần thoại

Lời giải chi tiết:

Khi tìm hiểu thể loại thần thoại chúng ta cần chú ý những điều như sau:

- Các yếu tố đặc trưng của truyện thần thoại như không gian, thời gian, cốt truyện, nhân vật.

+ Các chi tiết tiêu biểu, nhân vật và mối quan hệ của chúng trong tính chỉnh thể của tác phẩm.

+ Nội dung bao quát và thông điệp, giá trị của tác phẩm.

+ Những điểm gần gũi về nội dung giữa các truyện thần thoại thuộc các nền văn hóa khác nhau.