Bài soạn lớp 10: Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh

I. Kết cấu của văn thuyết minh

a. Xác định đối tượng, mục đích thuyết mình của từng văn bản.

b. Các ý chính của từng văn bản

c.Về cách sắp xếp ý của hai văn bản Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân và Bưởi Phúc Trạch.

d. Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh bao gồm

Trả lời:

a.

Văn bản Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân:

• Đối tượng: Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân.
• Mục đích: nhằm giới thiệu cho người đọc về thời gian, địa điểm và diễn biến của hội thổi cơm thi và ý nghĩa văn hoá của nó trong đời sống tinh thần của người lao động vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Văn bản Bưởi Phúc Trạch:

• Đối tượng: bưởi Phúc Trạch - một loại trái cây nổi tiếng ở Hà Tĩnh.
• Mục đích: giúp người đọc hình dung đặc điểm hình dáng của bưởi Phúc trạch

b. Các ý chính của từng văn bản:

Văn bản Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân:

•  Thời gian, địa điểm diễn ra lễ hội.
•  Diễn biến lễ hội:
• Thi nấu cơm: làm thủ tục bắt đầu cuộc thi, lấy lửa trên ngọn cây chuối, nấu cơm.
• Chấm thi: các tiêu chuẩn chấm thi, cách chấm để đảm bảo chính xác, công bằng.
• Ý nghĩa văn hoá của lễ hội đối với đời sống tinh thần của người dân lao động.

Văn bản Bưởi Phúc Trạch:

•  Về hình dáng bên ngoài của bưởi Phúc Trạch.
•  Về hương vị đặc sắc của bưởi Phúc Trạch.
• Về sự hấp dẫn và bổ dưỡng của bưởi Phúc Trạch.
•  Danh tiếng của bưởi Phúc Trạch.

c. Về cách sắp xếp ý của hai văn bản Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân và Bưởi Phúc Trạch.

• Văn bản Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân tổ chức kết cấu theo trình tự thời gian, xen lẫn lời kể và lời tả.
• Văn bản Bưởi Phúc Trạch tổ chức kết cấu theo trình tự quan hệ không gian (từ ngoài vào trong), trình tự quan hệ lôgic (các phương diện khác nhau của quả bưởi: hình dáng, màu sắc, hương vị, giá trị bổ dưỡng) và trình tự quan hệ nhân quả (giữa ý thứ nhất, thứ hai và ý thứ ba ; giữa ý thứ ba và ý thứ tư).

d. Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh bao gồm:

• Kết cấu theo trình tự thời gian
•  Kết cấu theo trình tự không gian
•  Kết cấu theo trình tự logic
•  Kết cấu theo trình tự hỗn hợp

Tóm lại:

Văn bản thuyết minh có thể có nhiều loại hình thức kết cấu khác nhau

• Kết cấu theo trình tự thời gian: trình bày sự vật theo quá trình hình thành, vận động và phát triển.
• Kết cấu theo trình tự không gian: trình bày sự vật theo tổ chức vốn có của nó (bên trên - bên dưới, bên trong - bên ngoài, hoặc theo trình tự quan sát,…).
• Kết cấu theo trình tự lôgic: trình bày sự vật theo các mối quan hệ khác nhau (nguyên nhân - kết quả, chung - riêng, liệt kê các mặt, các phương diện,…).
• Kết cấu theo trình tự hỗn hợp: trình bày sự vật với sự kết hợp nhiều trình tự khác nhau.