Giải lịch sử 11 bài 20: Chiến sự lan rộng ra cả nước. Cuộc kháng chiến của nhân dân ta từ năm 1873 đến năm 1884. Nhà Nguyễn đầu hàng

Thuật lại “vụ Đuy-puy” :

• Đuy-puy là một tên lái buôn hiếu chiến, muốn dùng đường sông Hồng chở hàng hóa, vũ khí qua miền Bắc chuyển lên Trung Quốc để tạo cớ xâm lược Bắc Kì
• Trong khi tư bản Pháp còn dè dặt với Bắc Kì thì Đuy-puy đã tự mình hành động. Tháng 11-1872, ỷ thế nhà Thanh, Đuy-puy tự tiện cho tàu ngược sông Hồng lên Vân Nam(Trung Quốc) mặc dù chưa đc phép của triều đình Huế. Hắn còn ngang ngược đòi đóng quân bên bờ sông Hồng.

Kết cục của “vụ Đuy-puy”

• Quan hệ giữa triều đình Huế và thực dân Pháp trở nên căng thằng, lấy cớ “giải quyết vụ Đuy-puy đang gây rối ở Hà Nội, thực dân Pháp hiếu chiến ở Sài Gòn đã đem quân ra Bắc. Đội quân do đại úy Gác-ni-ê chỉ huy, bề ngoài với danh nghĩa giải quyết vụ Đuy-puy, nhưng bên trong chính là kiếm cớ can thiệp sâu vào vấn đề Bắc Kì.

Điểm đáng chú ý của cuộc kháng chiến ở Bắc Kì:

• Về lãnh đạo: triều đình phong kiến, đại diện là Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân dân chống Pháp nhưng đã nhanh chóng thất bại. Sau đó, triều đình chuyển sang thương thuyết với giặc, không quyết tâm kháng Pháp.
• Về lực lượng: ngoài quân đội triều đình còn có đông đảo các tầng lớp nhân dân.
• Về quy mô: phong trào diễn ra mạnh mẽ, rộng khắp, đạt một số thành tựu (trận Cầu Giấy), nhưng còn phân tán, thiếu thống nhất.
• Về tính chất: Cuộc kháng chiến mang tính dân tộc, thuộc phạm trù phong kiến. Lúc đầu là triều đình lãnh đạo nhân dân chống Pháp, sau chuyển sang giai đoạn mới: nhân dân vừa chống Pháp vừa chống triều đình phong kiến đầu hàng.

Qúa trình Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ hai:

• Thực hiện ý đồ đóng chiếm toàn bộ nước ta, Viện cớ nhà Nguyễn vi phạm hiệp ước 1874, Ngày 3/4/1882, Ri-vi-e chỉ huy một đạo quân Pháp từ Sài Gòn kéo ra Hà Nội.
• Ngày 25/5/1882, chúng gửi tối hậu thư yêu cầu quân đội triều đình hạ vũ khí giao thành trong 3 tiếng đồng hồ. Chưa hết thời hạn, chúng đã nổ súng chiếm thành.
• Chúng cho dựng lên chính quyền tay sai để tạm thời cai quản thành Hà Nội..
• Nhân lúc triều đình Huế còn hoang mang, mất cảnh giác, Ri-vi-e đã cho quân chiếm đóng vùng mỏ than Hòn Gai, Quảng Yên và tỉnh thành Nam Định.

• Diễn biến của trận Cầu Giấy lần thứ hai:
• Tháng 5-1883, trên chiến truờng Cầu Giấy, quân dân ta lại một lần nữa giáng cho giặc một đòn nặng nề.
• Ngày 19-5-1883, Ri-vi-e huy động 550 quân có đại bác yểm trợ, mở cuộc hành quân đánh ra Hà Nội theo đường Hà Nội đi Sơn Tây.
• Nắm được ý đồ của giặc, quân dân ta cùng đội quân Cờ đen của Lưu Vĩnh Phúc tổ chức tại Cầu Giấy. Quân Pháp đại bại, nhiều sĩ quan, binh lính địch bị chết và bị thương. Ri-vi-e cũng phải bỏ mạng. Tàn quân Pháp tháo chạy về Hà Nội.
• Kết qủa: Chiến thắng Cầu Giấy lần thư hai làm nức lòng nhân dân cả nước, bồi đắp thêm ý chí quyết tâm tiêu diệt giặc của nhân dân ta. Làm cho TD Pháp hết sức hoang mang, dao động và là thời cơ thuận lợi để nhân dân ta đánh đuổi quân giặc.

Năm 1883, Vua Tự Đức mới qua đời, triều đình Huế còn đang lục đục. Nhân cơ hội đó, Pháp lấu cớ kêu gọi trả thù sau cái chết của Ri-Vi-e đã quyết tâm kéo quân xâm lược toàn bộ Việt Nam, buộc triều đình nhà Nguyễn đầu hàng, trên cơ sử đó sẽ đánh chiếm cả nước.

• Hoàn cảnh: Mất Thuận An nhà Nguyễn xin đình chiến ký hiệp ước với cao uỷ của Pháp là Hác Măng.
• Nội dung:
• Triều đình Huế thừa nhận sự bảo hộ của nước Pháp trên toàn cõi Việt Nam. 
• Triều đình Huế chỉ được cai quản từ Khánh Hòa đến Đèo Ngang.
• Bình Thuận sát nhập vào Nam Kì thuộc Pháp: Thanh – Nghệ - Tĩnh sát nhập vào Bắc Kì.
• Khâm sứ Pháp ở Trung Kì trực tiếp điều khiển công việc nội trị và ngoại giao của triều đình. Công sứ Pháp ở Bắc kì thường xuyên kiểm soát công việc của quan chức sở tại. Mọi việc giao thiệp với nước ngoài do người Pháp nắm. Triều đình Huế rút toàn bộ quân ở Bắc Kì về, Pháp được đóng quân ở những nơi xét thấy cần thiết.

Ngay khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta, nhân dân ta đã đấu tranh anh dũng chống thực dân Pháp gây cho Pháp nhiều khó khăn, tổn thất..Tuy nhiên, cuối cùng cuối kháng chiến chống Pháp vẫn thất bại. Sự thất bại do các nguyên nhân:

• Thực dân Pháp có lực lượng mạnh hơn ta, lại quyết tâm xâm lược nước ta biến nước ta thành thuộc địa của chúng.
• Triều đình nhà Nguyễn không có khả năng và ý muốn tập hợp, đoàn kết, tổ chức, lãnh đạo nhân dân ta để chống Pháp mà ngược lại sẵn sàng thỏa hiệp với Pháp chống lại nhân dân ta.
• Triều đình nhà Nguyễn đi từ nhượng bộ này đến nhượng bộ khác làm cản trở rất lớn đối với cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta.
• Cuộc kháng chiến của nhân dân ta thiếu sự lãnh đạo chung chưa có đường lối đúng đắn, chưa có giai cấp tiên tiến lãnh đạo. Cuộc kháng chiến ấy lại diễn ra lẻ tẻ ở từng địa phương nên không tạo nên được sức mạnh tổng hợp để đánh Pháp và thắng Pháp.