Bài soạn lớp 12: Chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận

I. Lỗi liên quan đến việc nêu luận điểm

Câu 1. Tìm hiểu những đoạn trích trong SGK và cho biết việc nêu luận điểm mắc lỗi là gì?

Trả lời:

a. Luận điểm nêu chưa rõ ràng nội dung trùng lặp mà không có sự nhấn mạnh hay phát triển ý (“Cảnh vật.. vắng vẻ”, “ngưng đọng im lìm”, “cảnh sắc im ắng”).

b. Không nêu được luân điểm khái quát (ý nghĩa thực sự của hai câu thơ trong bài Thuật Hoài), diễn đạt trùng lặp, luẩn quẩn không diễn tả được đúng bản chất, cốt lõi vấn đề.

c. Ở đoạn văn c, giữa luận điểm: "Văn học dân gian ra đời từ phát triển", với luận cứ tiếp theo: “nhắc đến nó... cuộc sống" rời rạc và không có sự 1 liên kết về nội dung. Vấn đề trình bày nghèo nàn, sơ lược.

Câu 2. Chữa lại các đoạn văn, nêu rõ luận điểm cần trình bày (xem SGK).

Trả lời:

a. Ở đoạn văn a, nên thay từ “vắng vẻ" bằng một tính từ khác để phù hợp với các luận cứ.

b. Ở đoạn văn, luận điểm chỉ cần ngắn gọn “người làm trai thời xưa luôn mang bên mình món nợ công danh".

c. Ở đoạn văn c, luận điểm cần sửa lại là: văn học dân gian là kho tàng kinh nghiệm của cha ông được đúc kết từ xưa.

II. Lỗi liên quan đến việc nêu luận cứ

Câu 1: Chỉ rõ các lỗi nêu luận cứ trong các đoạn văn sau (Sgk)

Trả lời:

a. Dẫn thơ sai không phải là “Nắng xuống, trời lên xanh bát ngát” mà là “Nắng xuông, trời lên sâu chót vót” luận cứ đưa ra chưa chính xác.

b. Luận cứ thiếu chính xác “đất nước sau hơn hai thế kỷ bị phong kiến nước ngoài đã đô hộ đã giành được thắng lợi hoàn toàn”. Luận cứ chưa đầy đủ.

c. Luận cứ lộn xộn, không theo trật tự lô –gic, và không đúng tiến tình lịch sử, cũng như bản chất của lịch sử.

Câu 2: Hãy sửa lỗi trong các đoạn văn trên

Trả lời:

a. Xanh bát ngát thành sâu chót vót. Để ta thấy rõ cảnh tượng nắng xuống trời lên để lòng sông mở rộng sâu đến vô tận.

b. Nước ta bị phong kiến đô hộ nghìn năm chứ không phải là hai thế kỷ.

Thứ hai, cần bổ sung thêm luận cứ, mình dẫn chứng về Hai Bà Trưng là không đủ cho luận điểm anh hùng hảo kiệt đời nào cũng có.

c. Lịch sử dân tộc ta đã ghi lại biết bao trang sử hào hùng với những tên tuổi sáng chói muôn đời. Ngô Quyền đánh bại quân xâm lược Nam Hán. Trần Hưng Đạo cùng nhân dân đánh đuổi quân Nguyên giữ vững non sông đất nước. Lê Lợi dấy quân khởi nghĩa Lam Sơn đánh bại quân Minh. Aỉ Chi Lăng mãi là mồ chôn quân xâm lược giành lại độc lập cho dân tộc.  Quang Trung đại phá quân Thanh. Những tên tuổi đó mãi mãi sống cùng non sông đất nước.

III. Lỗi về cách thức lập luận

Câu 1: Xác định, phân tích các lỗi về cách thức lập luận và sửa lại trong các đoạn văn sau

Trả lời:

a. Luận cứ trình bày thiếu logic, lộn xộn. Hệ thống luận cứ không đủ để làm sáng rõ cho luận điểm chính.

Sửa: Từ xưa đến nay, vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ luôn là đề tài chủ đạo trong thơ văn. Trong nền văn học trung đại Việt Nam nhiều tác giả đã viết về đề tài này như Hồ Xuân Hương, Nguyễn Dữ, Đặng Trần Côn,... Nhưng người phản ánh một cách sâu sắc nhất về vẻ đẹp và số phận người phụ nữ là Nguyễn Du.

b. Luận điểm không rõ ràng. Luận cứ thiếu toàn diện chỉ tập trung vào “cái đói” trong tác phẩm viết về đề tài nông thôn và nông dân của Nam Cao.

Sửa: "Nam Cao viết nhiều về vấn đề miếng cơm manh áo".

c. Luận điểm không rõ ràng. Phần gợi mở dẫn dắt không phù hợp cho việc nêu bật lên luận điểm chính. Luận cứ dùng để mở rộng, tiếp tục phát triển đề tài không phù hợp với phạm vi đề tài nêu trong những câu trước: “Tinh tế và sâu lắng nhất phải kể đến cảnh thu với nỗi sầu muộn vô biên của Đỗ Phủ” (Thu hứng).

Sửa: Mùa thu là đề tài gợi nhiều cảm hứng cho các thi nhân. Ta biết đến Đỗ Phủ với bức tranh thu nhuốm nỗi sầu vô biên, một Nguyễn Du với rừng phong thu nhuộm màu chia li.  Nhưng để lại ấn tượng sâu sắc nhất phải kể đến Nguyễn Khuyến - nhà thơ của làng cảnh Việt Nam, với chùm thơ thu: Thu Vịnh, Thu Điếu, Thu Ẩm.