Giải lịch sử 12 bài 18: Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 – 1950)

Nội dung: cuộc kháng chiến toàn dân ; toàn diện ; trường kỳ ; tự lực cánh sinh và tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế .

Phân tích nội dung cuộc kháng chiến:

• Kháng chiến toàn dân : Xuất phát từ truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc ta ; từ quan điểm “ Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng “của chủ nghĩa Mác – Lênin; từ tư tưởng“ chiến tranh nhân dân “ của Chủ Tịch Hồ Chí Minh … Có lực lượng toàn dân tham gia mới thực hiện được kháng chiến toàn diện và tự lực cánh sinh .
• Kháng chiến toàn diện : Do địch đánh ta toàn diện nên ta phải chống lại chúng toàn diện . cuộc kháng chiến của ta bao gồm cuộc đấu tranh trên tất cả các mặt quân sự ,chínhtrị; kinh tế ,văn hoá ,giáo dục Nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp . Đồng thời, ta vừa“ kháng chiến” vừa “ kiến quốc” , tức là xây dựng chế độ mới nên ta phải kháng chiến toàn diện .
• Kháng chiến lâu dài: So sánh lực lượng lúc đầu giữa ta và địch chênh lệch; địch mạnh hơn ta về nhiều mặt; ta chỉ hơn địch về tinh thần và có chính nghĩa . Do đó; phải có thời gian để chuyển hóa lực lượng làm cho địch yếu dần; phát triển lực lượng của ta; tiến lến đánh bại kẻ thù .
• Kháng chiến tự lực cánh sinh và tranh thủ sự ủng hộ quốc tế: Mặc dù rất coi trọng những thuận lợi và sự giúp đỡ của bên ngoài; nhưng bao giờ cũng theo đúng phương châm kháng chiến của ta là tự lực cánh sinh vì bất cứ cuộc chiến tranh nào cũng phải do sự nghiệp của quần chúng; sự giúp đỡ bên ngoài chỉ là sự hổ trợ thêm.

Để chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài, quân và dân ta đã:

• Thực hiện công tác di chuyển, thực hiện tiêu thổ kháng chiến:
• Hơn hai tháng sau khi rút khỏi Hà Nội, các cơ quan Đảng, chính Phủ, mặt trận, đoàn thể …lên tới Việt Bắc.
• Nhân dân ở các đô thị nhanh chóng tản cư ra các vùng hậu phương và tiến hành phá hoại nhà cửa, đường sá, cầu cống với những khẩu hiệu “vườn không nhà trống”, “tản cư cũng là kháng chiến”, …
• Xây dựng lực lượng mọi mặt cho cuộc kháng chiến lâu dài
• Về chính trị: Chính phủ quyết định chia cả nước thành 14 khu hành chính. Các ủy ban Hành chính chuyển thành Ủy ban kháng chiến Hành chính để thực hiện nhiệm vụ kháng chiến và kiến quốc, thành lập Hội Liên hợp Quốc dân Việt Nam.
• Về kinh tế: Chính phủ đề ra các chính sách nhằm duy trì và phát triển sản xuất, trước hết là sản xuất lương thực.
• Về quân sự: Chính phủ quy định mọi người dân từ 18 đến 45 tuổi được tuyển chọn tham gia lực lượng chiến đấu. Lực lượng vũ trang không ngừng tăng lên về số lượng và trang bị.
• Về văn hóa: Phong trào bình dân học vụ được tiếp tục duy trì và phát triển. Trường phổ thông các cấp được xây dựng. việc chăm sóc sức khỏe cho nhân dân được chú trọng.

• Diễn Biến:
• Quân ta bao vây tiến công địch ở Bắc Cạn, Chợ Mới, Chợ Đồn, buộc Pháp phải rút khỏi chợ Đồn ; chợ Rã ( cuối tháng 11-1947 )
• Ở mặt trận hướng Đông, ta đánh địch trên đường số 4, tiêu biểu là trận đèo Bông Lau (30/10/1947 ).
• Ở hướng tây: ta phục kích, đánh địch trên sông Lô, tiêu biểu là trận Đoan Hùng, Khe Lau, đánh chìm nhiều tàu chiến, tiêu diệt hàng trăm tên địch. Ngày 19-12-1947, Pháp phải rút khỏi việt Bắc.
• Kết quả và ý nghĩa
• Ta tiêu diệt hơn 6000 tên địch, bắn rơi 16 máy bay, bắn chìm 11 tàu chiến và ca nô.
• Cơ quan đầu não kháng chiến được bảo toàn, bộ đội chủ lực của ta trưởng thành.
• Đưa cuộc kháng chiến của ta chuyển sang giai đoạn mới
• Buộc Pháp phải thay đổi chiến lược Chuyển từ đánh nhanh thắng nhanh sang đánh lâu dài với ta.

Câu 5: Cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện của ta được đẩy mạnh như thế nào....

Chủ trương: củng cố chính quyền dân chủ nhân dân, tăng cường lực lượng vũ trang, đẩy mạnh kháng chiến toàn dân, toàn diện:

• Về chính trị:
• Đầu năm 1949: tổ chức bầu cử Hội đồng nhân dân và Ủy ban kháng chiến hành chính các cấp.
• Tháng 6 -1 949: thống nhất Mặt trận Việt Minh và Hội Liên Việt thành Mặt trận Liên Việt.
• Về quân sự: Tiếp tục gây dựng cơ sở kháng chiến, phát triển lực lượng, phát triển chiến tranh du kích.
• Về kinh tế: Thực hiện hàng loạt các chính sách có lợi như: giảm tô, xóa nợ, chia lại ruộng đất, cấp ruộng đất cho nông dân.
• Văn hóa, giáo dục: Tháng 7 - 1950, đưa ra chủ trương cải cách giáo dục phổ thông, xây dựng lại hệ thống các trường đại học và trung học chuyên nghiệp.

• Hoàn cảnh lịch sử:
• Thuận lợi:
• Tháng 10/1949, cách mạng trung Quốc thành công.
• Đầu năm 1950, Trung Quốc, Liên Xô và các nước XHCN khác công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với ta.
• Khó khăn:
• Tháng 5-1949, với sự đồng ý của Mĩ, Pháp đề ra kế hoạch Rơ-ve
• Tăng cường hệ thống phòng thủ đường số 4
• Lập hành lang Đông-Tây: Hải Phòng-Sơn La
• Chuẩn bị tiến công Việt Bắc lần thứ hai.
• Diễn biến
• Mở đầu ta đánh Đông Khê (16-9-1950). Thất Khê bị uy hiếp, Cao Bằng bị cô lập, Pháp phải rút khỏi Cao Bằng theo đường số 4.
• Quân ta đánh nhiều nơi trên đường số 4, buộc Pháp phải rút khỏi hàng loạt vị trí Thất Khê, Na Sầm…đường số 4 được giải phóng.
• Kết quả:
• Loại khỏi vòng chiến đấu hơn 8000 tên…
• Giải phóng đường biên giới từ Cao Bằng đến Đình Lập với 35 vạn dân…
• Thế bao vây của địch đối với căn cứ Việt Bắc bị phá vỡ…
• Kế hoạch Rơ-ve bị phá sản
• Ý nghĩa:
• Đường liên lạc của ta với các nước XHCN được khai thông
• Bộ đội ta trưởng thành hơn
• Ta đã giành thế chủ động trên chiến trường chính (Bắc Bộ), mở ra bước phát triển mới của cuộc kháng chiến

• Tính chính nghĩa:
• Đường lối nêu rõ mục đích của cuộc kháng chiến là để tiếp tục sự nghiệp cách mạng tháng Tám, đánh thực dân Pháp xâm lược, hoàn thành giải phóng dân tộc, giành độc lập và thống nhất thật sự cho Tổ quốc.
• Thể hiện trực tiếp qua 3 văn kiện chính: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chí Minh (20 - 12 - 1946), Chỉ thị “Toàn dân kháng chiến” của Trung ương Đảng (22 - 12 - 1946) và tác phẩm “Kháng chiến nhất định thắng lợi” của đồng chí Trường Chinh (9 - 1947).
• Tính nhân dân:
• Đường lối khẳng định cuộc kháng chiến của ta là chiến tranh nhân dân, chiến tranh chính nghĩa. Vì vậy, cuộc kháng chiến của ta có tính chất dân tộc giải phóng và dân chủ mới.
• Nêu cao tinh thần toàn dân đánh giặc, “bất kỳ đàn ông, đàn bà không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc, bất kỳ người già, người trẻ. Hễ là người Việt Nam đứng lên đánh thực dân Pháp”.

5 sự kiện tiêu biểu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống Pháp từ khi bùng nổ đến chiến dịch biên giới thu đông năm 1950:

• Ngày 19 - 12 - 1946, mở đầu kháng chiến chống Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến
• Tháng 3/1947, tác phẩm “Kháng chiến nhất định thắng lợi của đồng chí Trường Chinh ra đời, giải thích cụ thể về đường lối kháng chiến.
• Ngày 19/12/1947, chiến dịch Việt Bắc thu - đông 1947 đã dành thắng lợi bằng cuộc rút chạy của đạu hội quân Pháp khởi Việt Bắc. 
• Ngày 16/9/1950, các đơn vị quân đội đã nổ súng mở đầu chiến dịch bằng trận đánh Đông Khê…
• Ngày 22/10/1950, quân ta dành thắng lợi chiến dịch biên giới thu đông 1950, quân Pháp hoảng loạn, phải bỏ chạy.