Bài soạn lớp 6: Cụm động từ

I. Cụm động từ là gì?

Ví dụ 1: Các từ in đậm trong câu dưới đây được bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?

Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái ăm để hỏi mọi người

(em bé thông minh).

Trả lời:

• Các từ in đậm “đã”, “nhiều nơi” bổ sung ý nghĩa cho từ “đi”.
• Các từ in đậm “cũng”, “những câu đố oái ăm để hỏi mọi người” bổ sung ý nghĩa cho từ “ra”.

2. Khi ta lược bỏ các từ in đậm, các từ được bổ nghĩa trở nên chơ vơ, tối nghĩa.

Như vậy, các từ in đậm trong câu trên có vai trò bổ sung ý nghĩa cho động từ được rõ nghĩa, đầy đủ hơn. -> Tạo thành một cụm động từ.

3. Tìm cụm động từ và đặt câu:

• Cụm động từ: đang định xin lỗi bố, không dám mở mồm
• Đặt câu: Tôi đang định xin lỗi bố, nhưng thấy nó khóc to quá, tôi không dám mở mồm

=> Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ, cụ thể, trong khi đó, nhiều động từ trong câu phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm để tạo thành cụm động từ thì câu văn mới dễ hiểu và trọn nghĩa.

Ghi nhớ:

• Cụm động từ là loại tổ hợp từ do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều động từ phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm, tạo thành cụm động từ mới trọn nghĩa.
• Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một động từ.

II. Cấu tạo của cụm động từ

Ví dụ 1: Vẽ mô hình cấu tạo của các cụm động từ: đã đi nhiều nơi, cũng ra nhiều câu đố oái ăm để hỏi mọi người.

Trả lời:

Ví dụ 2: Tìm thêm cụm động từ vàvẽ mô hình cấu tạo của các cụm động từ đó?

Trả lời:

Các cụm động từ:

• Em bé còn đang tập đi
• Bố mẹ luôn yêu thương con hết lòng
• Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương
• Em không học bài

Mô hình cấu tạo của các cụm động từ:

Ghi nhớ:

• Mô hình cụm động từ

• Trong cụm động từ:
• Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho động từ các ý nghĩa: quan hệ thời gian; sự tiếp diễn tương tự; sự khuyến khích hoặc ngăn cản hành động; sự khẳng định hoặc phủ định hành động, ...
• Các phụ ngữ ở phần sau bổ sung cho động từ các chi tiết về đối tượng, hướng, địa điểm, thời gian, mục đích, nguyên nhân, phương tiện và cách thức hành động, …

[Luyện tập] Câu 1: Tìm các cụm động từ trong những câu sau:

a. Em bé đang còn đùa nghịch ở sau nhà.

(Em bé thông minh)

b. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)

c. Cuối cùng triều đình đành tìm cách giữ sứ giả ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ.

(Em bé thông minh)

Trả lời:

Các cụm động từ trong các câu trên là:

• Câu a: còn đang đùa nghịch ở sau nhà
• Câu b: yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con mộtngười chồng thật xứng đáng
• Câu c: đành tìm cách giữ sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ.

[Luyện tập] Câu 2: Chép các cụm động từ nói trên vào mô hình cụm động từ

Trả lời:

[Luyện tập] Câu 3: Nêu ý nghĩa của các phụ ngữ được in đậm trong đoạn dưới đây.

Người cha đứng ngẩn ra chưa biết trả lời thế nào, thì đứa con chừng bảy, tám tuổi nhanh miệng hỏi vặn lại quan [...] Viên quan nghe cậu bé hỏi lại như thế thì há hốc mồm sửng sốt, không biết đáp sao cho ổn. Quan thầm nghĩ, nhất định nhân tài đây rồi, chả phải tìm đâu mất công.

(em bé thông minh)

Trả lời:

Chưa, không đều là những từ có nghĩa phủ định. Tuy nhiên:

• Chưa: phủ định tương đối
• Không: Phủ định tuyệt đối

=>Cho thấy sự thông minh, tài ứng biến nhanh trí của em bé.

[Luyện tập] Câu 4: Viết một câu trình bày ý nghĩa truyện “Treo biển”,...

Viết một câu trình bày ý nghĩa truyện “Treo biển”, chỉ ra các cụm động từ có trong đoạn văn đó.

Trả lời:

• Truyện “treo biển” phê phán nhẹ nhàng những người thiếu chủ kiến khi làm việc, không suy xét kĩ khi nghe những ý kiến khác.
• Các cụm động từ trong câu trên là:
• phê phán nhẹ nhàng những người thiếu chủ kiến khi làm việc
• không suy xét kĩ khi nghe những ý kiến khác.