Bài soạn lớp 6: Ôn tập truyện dân gian

1. Hãy đọc lại, ghi chép và học thuộc định nghĩa ở những ...

Hãy đọc lại, ghi chép và học thuộc định nghĩa ở nhữngphần chú thích trong sách giáo khoa này về các thể loại: truyền thuyết, cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười.

Trả lời:

• Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo. Truyền thuyết thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử được kể.
• Truyện cổ tích là loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen thuộc. Truyện cổ tích thường có yếu tố hoang đường, thể hiện ước mơ,niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu, sự công bằng đối với sự bất công.
• Truyện ngụ ngôn là loại truyện kể, bằng văn xuôi hoặc văn vần, mượn chuyện về loài vật, đồ vật hoặc về chính con người để nói bóng gió, kín đáo chuyện con người, nhằm khuyên nhủ, răn dạy người ta bài học nào đó trong cuộc sống.
• Truyện cười là loại truyện kể về những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống nhằm tạo ra tiếng cười mua vui hoặc phê phán những thói hư, tật xấu trong xã hội.

2+ 3. Viết lại tên những truyện dân gian mà e đã học và đã đọc

Trả lời:

4. Từ các định nghĩa và các tác phẩm đã học, hãy nêu và minh họa ...

Từ các định nghĩa và các tác phẩm đã học, hãy nêu và minh họa một số đặc điểm tiêu biểu của từng thể loại truyện dân gian.

Trả lời:

• Đặc điểm của truyền thuyết:
• Là truyện kể về các nhân vật và sự kiện lịch sử trong quá khứ.
• Có nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo.
• Có cơ sở lịch sử, cốt lõi sự thật lịch sử, người kể,người nghe tin câu chuyện như là có thật, dù truyện có những chi tiết tưởng tượng, kì ảo.Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử.
• Đặc điểm của truyện cổ tích:
• Là truyện kể về cuộc đời, số phận của một số kiểu nhân vật quen thuộc(người mồ côi, người mang lốt xấu xí, người em,người dũng sĩ…)
• Có nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo.
• Người kể, người nghe không tin câu chuyện là có thật.
• Thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của lẽ phải, của cái thiện.
• Đặc điểm của truyện ngụ ngôn:
• Là truyện kể mượn chuyện về loài vật, đồ vật hoặc về chính con người để nói bóng gió chuyện con người.
• Có ý nghĩa ẩn dụ, hàm ý.
• Nêu bài học để khuyên nhủ, răn dạy người ta trong cuộc sống.
• Đặc điểm của truyện cười:
• Là truyện kể về những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống để những hiện tượng này phơi bày ra và người nghe (người đọc) phát hiện thấy.
• Có nhiều yếu tố gây cười.
• Nhằm gây cười, mua vui hoặc phê phán, châm biếm những thói hư tật xấu trong xã hội, từ đó hướng người ta tới cái tốt đẹp.

5. So sánh sự giống và khác nhau giữa ...

So sánh sự giống và khác nhau giữa truyền thuyết và truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn và truyện cười

Trả lời:

Truyện truyền thuyết và cổ tích:

• Giống nhau:
• Đều là truyện dân gian (thề loại tự sự).
• Đều có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
• Nhân vật chính thường ra đời một cách thần kì và có những khả năng phi thường.
• Khác nhau:
• Truyền thuyết kể về nhân vật và sự kiện lịch sử, còn truyện cố tích kể về cuộc đời của các loại nhân vật nhất định.
• Truyền thuyết thể hiện cách đánh giá của nhân dân, còn truyện cổ tích thể hiện quan niệm, ước mơ của nhân dân về cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác.
• Ở truyền thuyết, người kế và người nghe đều tin là chuyện có thực (mặc dù có những yếu tố tưởng tượng, kì ảo); còn ở truyện cổ tích, người kể và người nghe đều cho là chuyện không có thực (mặc dù trong đó có những yếu tố rất thực tế).

Truyện ngụ ngôn và truyện cười

• Giống nhau: Đều có yếu tố gây cười.
• Khác nhau:
• Truyện ngụ ngôn: Khuyên nhủ, răn dạy một bài học cụ thể trong cuộc sống.
• Truyện cười: Gây cười để mua vui, châm biếm, phê phán