Bài soạn siêu ngắn: Chiếc lá cuối cùng - Ngữ văn lớp 8

Tìm hiểu chung tác phẩm

1. Tác giả:

• O Hen-ri ( 1862 – 1910 ), là nhà văn người Mĩ, chuyên viết truyện ngắn.
• Truyện của ông thường nhẹ nhàng và tràn đầy tinh thần nhân đạo cao cả.

2. Tác phẩm:

• Thể loại: truyện ngắn
• Vị trí đoạn trích: phần cuối của "Chiếc lá cuối cùng"
• Bố cục: 3 phần
• Phần 1: Từ đầu đến “kiểu Hà Lan”=>Giôn-xi đợi cái chết
• Phần 2: Tiếp đó đến “vịnh Na-plơ” =>Giôn-xi vượt qua cái chết
• Phần 3: Đoạn còn lại =>Kiệt tác của cụ Bơ-men
• Tóm tắt văn bản: 

Giôn-xi ốm nặng và nằm đợi chiếc lá cuối cùng của cây thuờng xuân bên kia cửa sổ rụng xuống. Cô nghĩ rằng khi đó cô sẽ chết. Nhung qua một buổi sáng và một đêm mưa gió phũ phàng, chiếc lá cuối cùng đó vẫn không rụng. Diều đó khiến Giôn-xi thoát khỏi ý nghĩ về cái chết. Xiu đã nói cho Giôn-xi biết chiếc lá cuối cùng không rụng ấy chính là bức tranh do cụ Bơ-men đã bí mật vẽ trong đêm mua gió. Và cụ đã qua đời vỡ sung phổi .

Câu 1: Những chi tiết nào trong văn bản nói lên tấm lòng yêu thương và hành động cao cả của cụ Bơ-men đối với Giôn-xi? Tại sao nhà văn bỏ qua không kể lại việc cụ đã vẽ chiếc lá trên tường trong dêm mưa tuyết? Vì sao có thể nói “Chiếc lá cuối cùng” là một kiệt tác?

Trả lời:

• Khi nghe Xiu kể về ý nghĩ kì quặc của Giôn-xi, cụ Bơ-men đã “mắt đỏ ngầu, nước mắt chảy ròng ròng, hét lên sự khinh bỉ đối với những truyện tưởng tượng ngốc nghếch ấy”.
• Cụ đã cùng Xiu lên thăm Giôn-xi.
• Cụ Bơ-men đã âm thầm vẽ chiếc lá trong đêm lạnh buốt và mưa gió, cụ đã vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng ở trên tường thay thế cho chiếc lá thường xuân cuối cùng đã rụng. Vẽ xong chiếc lá đó cụ bị sưng phổi, hai ngày sau thì chết.

=>Tình yêu thương cụ dành cho Giôn-xi thật cảm động. Đó là tấm lòng hi sinh cao thượng, quên mình vì người khác.

• Nhà văn bỏ qua không kể sự việc cụ đã vẽ chiếc lá trên tường trong đêm mưa tuyết vì nhà văn muốn tạo nên ấn tượng sâu xa để chiếc lá trở thành bức thông điệp màu xanh.
• Chiếc lá cuối cùng mà cụ vẽ trên tường là bức tranh kiệt tác vì:
• Chiếc lá vẽ y như thật.
• Chiếc lá đã cứu sống được Giôn-xi.
• Chiếc lá được vẽ bằng tình thương bao la và sự hi sinh cao thượng.
• Chiếc lá được vẽ trong hoàn cảnh đặc biệt.

Câu 2: Tìm bằng chứng để khẳng định Xiu không hề biết cụ Bơ-men cho biết ý định vẽ chiếc lá thay cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống. Nếu Xiu được biết thì truyện có bớt sức hấp dẫn không? Vì sao?

Trả lời: 

Bằng chứng:

• Trước đó, hai người không nói năng gì khi cụ Bơ- men làm mẫu cho Xiu vẽ
• Khi Giôn-xi đòi kéo mành lên, Xiu làm theo một cách chán nản
• Xiu cũng ngạc nhiên như chính Giôn- xi ngạc nhiên khi thấy chiếc lá cuối cùng vẫn còn sau đêm mưa gió
• Chỉ khi bác sĩ nói Xiu mới biết cụ Bơ- men ốm

=> Nếu Xiu được biết thì truyện sẽ không còn sức hấp dẫn và bất ngờ nữa. Điều này còn cho độc giả thấy được sự quan tâm, lo lắng, chăm sóc, tình cảm của Xiu dành cho Giôn-xi.

Câu 3: Thử hình dung tâm trạng căng thẳng của Giôn-xi, của Xiu và của bạn học khi hai lần Giôn-xi ra lệnh kéo mành lên. Nguyên nhân sâu xa nào quyết định tâm trạng hồi sinh của Giôn-xi? Tại sao nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm?

Trả lời:

• Nguyên nhân khiến tâm trạng của Giôn-xi hồi sinh là sự hiện diện của chiếc lá. Cô đã tin rằng chiếc lá mỏng manh kia vẫn chống chọi được trước bão tố, dũng cảm kiên cường bám lấy cuống lá trong mưa giông. Điều đó đã hâm nóng trái tim yếu đuối giá lạnh của cô, niềm ham sống mãnh liệt từ chiếc lá đã truyền sang Giôn-xi
• Nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu, không cho Giôn-xi nói gì thêm. Bởi có lẽ cô đang xúc động, mọi ngôn ngữ lúc này đều trở nên thừa thãi trước sự hi sinh thầm lặng cao cả của cụ Bơ-men.

Câu 4: Chứng minh truyện “Chiếc lá cuối cùng” của O. Hen-ri, qua trích đoạn này được kết thúc trên cơ sở hai sự kiện bất ngờ đối lập nhau tạo nên hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần, gây hứng thú cho bạn đọc.

Trả lời:

Truyện có hiện tượng hai lần đảo ngược:

• Ban đầu, Giôn-xi bị bệnh, cô tuyệt vọng chờ chết. Cụ Bơ- men vẫn khỏe mạnh
• Sau đó, Giôn-xi hồi sinh, khỏi bệnh. Còn cụ Bơ-men chết sau hai ngày vì dầm mưa gió suốt đêm.

=> Truyện đã sử dụng thành công thủ pháp đảo lộn tình thế hai lần một cách đột ngột, bất ngờ để hấp dẫn người đọc và bộc lộ chủ đề. Chính nghệ thuật đảo ngược tình huống đã gây hứng thú cho người đọc.