Bài soạn lớp 9: Chương trình địa phương

1. Vấn đề cần nắm được

• Hiểu biết thêm về các tác giả văn học ở địa phương Hà Nội và các tác phẩm văn học viết về Hà Nội từ sau năm 1975.
• Bước đầu biết thẩm bình và biết được công việc tuyển chọn tác phẩm văn học.
• Sự hiểu biết về các nhà văn, nhà thơ ở Hà Nội.
• Sự hiểu biết về tác phẩm văn thơ viết về Hà Nội.
• Những biến chuyển của văn học địa phương sau năm 1975
• Sưu tầm, tuyển chọn tài liệu văn thơ viết về Hà Nội.
• Đọc, hiểu và thẩm bình thơ văn viết về Hà Nội
• So sánh đặc điểm văn học Hà Nội giữa các giai đoạn.

2. Những tác giả viết thơ văn ở Hà Nội từ sau năm 1975 đến nay:

3. Một số tác phẩm hay về Hà Nội

• Hà Nội băm sáu phố phường – Thạch Lam
• Người Hà Nội – Nguyễn Đình Thi
• Chuyện Hà Nội – Vũ Ngọc Phan
• Tinh hoa Hà Nội – Mai Thục
• Chuyện cũ Hà Nội – Tô Hoài….

4. Giới thiệu tác phẩm: Hà Nội 36 phố phường

Với nhiều nhà văn, Thăng Long - Hà Nội là một đề tài vô tận để họ thả hồn mình theo ngòi bút. Từ xa xưa, mảnh đất kinh kì Thăng Long đã đi vào những câu ca dao mê đắm lòng người. Cho đến hôm nay và mãi về sau, chắc chắn sẽ có nhiều tác phẩm nữa ngợi ca vẻ đẹp của Hà Nội.

Là người Hà Nội, cả cuộc đời sống ở Hà Nội, nhà văn Thạch Lam có cái cảm nhận rất riêng về chốn thủ đô ngàn năm tuổi. Trong tác phẩm HÀ Nội 36 phố phuờng, ông không đề cập đến những vấn đề to tát. Ông nhìn Hà Nội không qua con mắt của một nhà nghiên cứu, mà qua con mắt của một nhà thơ, một người yêu Hà Nội như máu thịt . Tất cả Hà Nội hào hoa và thanh lịch, Hà Nội bình dị mà lại quý phái hiện lên dưới ngòi bút miêu tả đặc sắc của nhà văn. Dưới cái nhìn đọc dáo của ông, Hà Nội của một thời hiện ra thật thú vị. Nó thú vị ngay từ những chủ đề mà tác giả tìm hiểu. Từ những quán hàng nổi tiếng với những món ăn chơi của nhà giàu cho đến những món ăn vô cùng bình dân nhưng dưới ngòi bút của tác giả, tất cả vẫn hiện lên đầy quyến rũ. Hà Nội ba sáu phố phường của Thạch Lam dành phần lớn số trang viết về nét văn hoá ẩm thực của người Hà Nội, đặc biệt là các loại quà Hà Nội. Đây là những trang viết đặc sắc nhất của ngòi bút Thạch Lam. Ông cho rằng: "Quà Hà Nội xưa nay vẫn có tiếng là ngon lành và lịch sự. Bao nhiêu ý tốt, tình hay gửi vào trong một chút quà nơi đô hội, món quà đem đến cho khắp nơi vị sành và trang nhã của ba sáu phố phường". Ông khẳng định: "Quà... tức là người". Chính vì vậy, không phải ngẫu nhiên mà ngòi bút của ông miêu tả thật kỹ lưỡng cái cách mà người Hà Nội làm các loại quà và thưởng thức chúng ra sao.

Ngoài ra, trong tác phẩm của mình, nhà văn còn đề cập đến những số phận con người Hà Nội một thời, những con người bình dị mà vẫn toát lên vẻ hào hoa thanh lịch. Từ bà cụ bán xôi, cô Dần bán nước chè cho đến các cô me, tức là những cô lấy chồng Tây, họ dù ở nhiều hoàn cảnh khác nhau  nhưng vẫn hiện lên cái phẩm chất đặc trưng của người đất kinh kì kẻ chợ. Rồi thì những phongn tục tập quán một thời mà cho đến ngày nay đã lùi vào quá khứ, đã nhạt phai theo năm tháng, tác giả cũng kể ra những trang viết đặc sắc của mình. Còn rất nhiều, rất nhiều điều thú vị không thể kể hết ra ở đây.

Dẫu không phải là một tác phẩm đồ sộ, không chọn ra những chủ đề to tát, song cuốn Hà Nội 36 phố phường của nhà văn Thạch Lam vẫn được nhiều thế hệ độc giả đón nhận một cách trân trọng. Đó không chỉ bởi vì tình cảm với một nhà văn nổi tiếng của đất kinh kì, mà trên hết vì đó là tình yêu vô bờ bến với mảnh đất thủ đô ngàn năm yêu dấu.