Soạn bài Tục ngữ về thiên nhiên, lao động và con người, xã hội (1) SGK Ngữ Văn 7 tập 2 Cánh diều - chi tiết

Bài làm:

Nội dung chính

- Những câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất đã phản ánh, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu của nhân dân trong việc quan sát các hiện tượng thiên nhiên và trong lao động sản xuất. Những kinh nghiệm ấy là “túi khôn” của nhân dân nhưng chỉ có tính chất tương đối chính xã vì không ít kinh nghiệm được tổng kết chủ yếu dựa vào quan sát. - Tục ngữ về con người, xã hội nhằm chú ý tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có.

---

1

Câu 1 (trang 8, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Chú ý hình thức các câu tục ngữ.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản SGK, chú ý số tiếng của các câu tục ngữ

Lời giải chi tiết:

Các câu tục ngữ có hình thức ngắn gọn, mỗi câu chỉ dài một đến hai dòng.

---

2

Câu 2 (trang 8, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Nhận biết sự khác biệt về đề tài của các câu tục ngữ trong văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản SGK, hiểu nội dung từng câu tục ngữ để phân biệt

Lời giải chi tiết:

Đề tài của các câu tục ngữ trong văn bản là:

- Thời tiết, hiện tượng tự nhiên

- Lao động sản xuất

- Con người, xã hội

---

1

Câu 1 (trang 9, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Nhận xét về số lượng chữ, vần, nhịp,... của các câu tục ngữ trong văn bản.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản SGK, chú ý số chữ, số tiếng, cách gieo vần, ngắt nhịp

Lời giải chi tiết:

Nhìn chung tục ngữ có những đặc điểm:

- Ngắn gọn, chỉ từ 1 đến 2 dòng.

- Thường sử dụng vần lưng.

- Ngắt nhịp: linh hoạt (2/2, 3/2, 2/3, 3/4)

- Các vế thường đối xứng nhau cả về hình thức, cả về nội dung.

- Lập luận chặt chẽ, giàu hình ảnh.

---

2

Câu 2 (trang 9, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Nhận biết và chỉ ra tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong các câu tục ngữ trên.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản SGK.

Lời giải chi tiết:

Câu tục ngữ: Tấc đất tấc vàng.

Biện pháp tu từ: so sánh tấc đất như tấc vàng

Tác dụng: qua đó thấy được giá trị cũng như tầm quan trọng của đất đai

---

3

Câu 3 (trang 9, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Các câu tục ngữ về thiên nhiên, lao động đã phản ánh những kinh nghiệm gì? Những kinh nghiệm ấy có vai trò như thế nào đối với người lao động?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ các câu tục ngữ

Lời giải chi tiết:

Giá trị kinh nghiệm của các câu tục ngữ về thiên nhiên, lao động:

1. Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.

- Đoán trước thời tiết để sắp xếp công việc hợp lí

- Kinh nghiệm để đoán mưa nắng, rất cần cho sản xuất nông nghiệp và mùa màng

2. Mưa tháng Ba hoa đất,

Mưa tháng Tư hư đất.

- Mưa tháng ba sẽ tốt cho đất, mưa tháng tư làm hại đất.

- Kinh nghiệm này dựa trên quan sát thực tiễn, phục vụ cho việc sản xuất nông nghiệp, phân bổ mùa màng.

3. Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.

Nhắc nhở người làm ruộng phải đầu tư vào tất cả các khâu, nhưng cũng phải chú ý ưu tiên, không tràn lan, nhất là khi khả năng đầu tư có hạn

4. Tấc đất tấc vàng.

Đề cao giá trị của đất, nhắc nhở việc tận dụng đất trong quá trình trồng trọt, phê phán việc lãng phí đất

5. Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.

Nói lên sự vất vả của nghề nuôi tằm, đối nghịch với sự nhàn hạ của việc nuôi lợn.

---

4

Câu 4 (trang 9, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Các câu tục ngữ về con người, xã hội muốn nhắn gửi mọi người điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ các câu tục ngữ

Lời giải chi tiết:

Các câu tục ngữ về con người, xã hội muốn nhắn gửi:

6. Cái răng, cái tóc là góc con người.

Răng, tóc là phần thể hiện tính nết của con người. Phải biết chăm chút từng yếu tố thể hiện hình thức, tính nết tốt đẹp của con người.

7. Một mặt người bằng mười mặt của.

Răn dạy con người biết quý trọng bản thân, biết tạo lập giá trị tự thân

8. Thương người như thể thương thân.

Giáo dục con người biết yêu thương, vị tha.

9. Một cây làm chẳng nên non,

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

Giáo dục về lối sống tập thể, tránh những tiêu cực cá nhân

10. Học ăn, học nói, học gói, học mở.

Học cách ăn nói, giao tiếp lịch sự, hòa ái với mọi người.

---

5

Câu 5 (trang 9, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Trong những câu tục ngữ trên, em thích câu nào nhất? Vì sao?

Phương pháp giải:

Chọn một câu tục ngữ mà em thích nhất và nêu lí do

Lời giải chi tiết:

Trong những câu tục ngữ trên, em thích câu “Thương người như thể thương thân” nhất vì nó khuyên nhủ chúng ta thương yêu người khác như chính bản thân mình; giáo dục con người biết yêu thương, vị tha để sống tốt đẹp hơn, chan hòa với mọi người xung quanh.

---

6

Câu 6 (trang 9, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Theo em, các câu tục ngữ trên có còn hữu ích với cuộc sống ngày nay không? Hãy nêu một câu tục ngữ về thiên nhiên, lao động và một câu tục ngữ về con người, xã hội mà em thấy vẫn có ích với cuộc sống ngày nay.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản SGK.

Lời giải chi tiết:

Theo em, các câu tục ngữ vẫn còn hữu ích với cuộc sống ngày nay vì đây đều là các kinh nghiệm được người xưa và nay đúc kết dựa trên cơ sở thực tiễn, một số đã được khoa học chứng minh là đúng đắn và phù hợp.

Sưu tầm một số câu tục ngữ khác:

- Chớp đằng tây mưa dây bão giật

- Cầu vồng mống cụt, không lụt cũng mưa

- Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa

- Ở chọn nơi, chơi chọn bạn.

- Một miếng khi đói bằng một gói khi no.

---

Bài đọc