Giải GDCD 10 bài 8: Tồn tại xã hội và ý thức xã hội

I. TÓM TẮT NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Tồn tại xã hội

• Tồn tại xã hội là toàn bộ sinh hoạt vật chất và điều kiện  sinh hoạt vật chất của xã hội. 

a. Môi trường tự nhiên

• Bao gồm: Điều kiện địa lí, của cải tự nhiên và nguồn năng lượng
• Vai trò của môi trường tự nhiên:

• Là điều kiện tất yếu và thường xuyên của sự tồn tại và phát triển xã hội.
• Con người tác động vào giới tự nhiên theo hai hướng: Tích cực và tiêu cực
• Sự khai thác môi trường tự nhiên phụ thuộc vào ý thức của con người: Đúng quy luật tự nhiên hay trái với quy luật tự nhiên

b. Dân số

• Là số dân trong một hoàn cảnh địa lí nhất định
• Dân số là điều kiện tất yếu và thường xuyên của sự tồn tại xã hội
• Tốc độ phát triển dân số nhanh sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển mọi mặt của đất nước.

c. Phương thức sản xuất

• Phương thức sản xuất là cách thức con người làm ra của cải vật chất trong những giai đoạn nhất định của lịch sử.
• Câu trúc: Bao gồm 2 yếu tố lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.
• Mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất
• Trong quá trình phát triển của PTSX, LLSX là mặt luôn phát triển, QHSX thay đổi chậm hơn.
• Mâu thuẫn xảy ra khi LLSX phát triển và QHSX cũ không còn phù hợp với nó.

=> Giải quyết mâu thuẫn là sự chấm dứt PTSX đã lỗi thời và thay thế bằng PTSX mới. PTSX mới ra đời khi QHSX phù hợp với tính chất, trình độ của LLSX.

2. Ý thức xã hội:

a. Ý  thức xã hội là gì?

• Là sự phản ánh tồn tại xã hội bao gồm toàn bộ quan điểm, quan niệm của cá nhân trong xã hội từ các hiện tượng tình cảm, tâm lí đến các quan điểm và học thuyết chính trị, pháp luật, tôn giáo, đạo đức, nghệ thuật, khoa học, triết học.

b. Hai cấp độ của ý thức xã hội

• Tâm lí xã hội
• Hệ tư tưởng

3. Mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội

a. Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội

• Tồn tại xã hội là cái có trước, quyết định ý thức xã hội. Khi tồn tại xã hội thay đổi cũng kéo theo sự thay đổi của ý thức xã hội

b. Sự tác động trở lại của ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội

• Những ý thức xã hội tiên tiến có thể phản ánh đúng đắn các quy luật khách quan, chỉ đạo con người trong những hoạt động thực tiễn đạt kết quả cao, thúc đẩy xã hội phát triển toàn diện.

II. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI BÀI TẬP CUỐI BÀI HỌC