Giải bài tập làm văn: Cấu tạo của bài văn tả cảnh

I. Nhận xét

Câu 1: Đọc và tìm các phần mở bài, thân bài, kết bài của bài văn dưới đây:

Hoàng hôn trên sông Hương

Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một vẻ yên tĩnh lạ lùng, đến nỗi tôi cảm thấy có một cái gì đó đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành phố vốn hằng ngày đang rất yên tĩnh này.

Mùa thu, gió thổi mây bay về phía cửa sông, mặt nước phía dưới cầu Tràng Tiền đen sẫm lại, trong khi phía trên này lên mãi gần Kim Long, mặt sông sáng màu ngọc lam in những vệt mây hồng rực rỡ của trời chiều. Hình như con sông Hương rất nhay cảm với ánh sáng nên đến lúc tối hẳn, đứng trên cầu chăm chú nhìn xuống, người ta vẫn còn thấy những mảng sắc mơ hồng ửng lên như một thứ ảo giác trên mặt nước tối thẳm. Phố ít người, con đường ven sông như dài thêm ra dưới vòm lá xanh của hai hàng cây.

Phía bên sông, xóm Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khói nghi ngút cả một vùng tre trúc. Đâu đó, từ sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cả cuối cùng truyền đi trên mặt nước, khiến mặt sông nghe như rộng hơn. Và khi dãy đèn bên đường bắt đầu thắp lên những quả tròn màu tím nhạt, chuyển dần sang màu xanh lá cây và cuối cùng nở bung ra trong màu trắng soi rõ mặt người qua lại thì khoảnh khắc yên tĩnh của buổi chiều cũng chấm dứt.

Huế thức dậy trong một nhịp chuyển động mới, đi vào cuộc sống ban đầu của nó.

Theo HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG

Trả lời:

Các phần mở bài, thân bài và kết bài của bài văn trên là:

• Mở bài: Từ "cuối buổi chiều" đến "yên tĩnh này".
• Thân bài: Từ "mùa thu, gió thổi mây bay" đến "của buổi chiều cũng chấm dứt".
• Kết bài: Từ "Huế thức dậy" đến "ban đầu của nó".

Câu 2: Thứ tự miêu tả trong bài văn trên có gì khác với bài "Quang cảnh làng mạc ngày mùa" mà em đã học? Từ hai bài văn đó, hãy rút ra nhận xét về cấu tạo của bài văn tả cảnh.

Trả lời:

Thứ tự miêu tả trong bài văn so với bài Quang cảnh làng mạc ngày mùa khác là:

• Bài Quang cảnh làng mạc ngày mùa miêu tả từng bộ phận quang cảnh của ngôi làng từ màu vàng của cảnh vật thời tiết đến con người.
• Bài Hoàng hôn trên sông Hương tác giả miêu tả khái quát cảnh sông hương rồi tiếp đó mới tả cảnh theo sự biến đổi của thời gian.

Từ hai bài văn trên ta có thể rút ra bài học về cấu tạo của bì văn tả cảnh: 

• Mở bài: giới thiệu bao quát về tả cảnh
• Thân bài: miêu tả từng bộ phận của cảnh hoặc sự thay đổi của cảnh vật theo trinh tự thời gian
• Kết bài: kết thúc bài văn bằng những nhận xét hoặc nêu cảm nghĩ của chính mình.

2. Ghi nhớ

 Bài văn tả cảnh thường có ba phần:

1. Mở bài: Giới thiệu bao quát về cảnh sẽ tả.
2. Thân bài: Tả từng phần của cảnh hoặc sự thay đổi của cảnh theo thời gian
3. Kết bài: Nêu nhận xét hoăc cảm nghĩ của người viết.

III. Luyện tập

Câu 1: Nhận xét cấu tạo của bài văn sau:

Nắng trưa

Nắng cứ như từng dòng lửa xối xuống mặt đất.

Buổi trưa ngồi trong nhà nhìn ra sân, thấy rất rõ những sợi không khí nhỏ bé, mỏng manh, nhẹ tênh, vòng vèo lượn từ mặt đất bốc lên, bốc lên mãi:

Tiếng gì xa vắng thế? Tiếng võng kẽo kẹt kêu buồn buồn từ nhà ai vọng lại. Thỉnh thoàng, câu ru em cất lên từng đoạn "ạ ời …" Hình như chị ru em. Em ngủ và chị cũng thiu thiu ngủ theo. Em chợt thức làm chị bừng tỉnh và tiếp tục câu ạ ời. Cho nên câu hát cứ cất lên từng đoạn rồi ngưng lại, rồi cất lên, rồi lại lịm đi trong cái nặng nề của hai mi mắt khép lại.

Con gà nào cất lên một tiếng gáy. Và ở góc vườn, tiếng cục tác làm nắng trưa thêm oi ả. Không một tiếng chim, không một sợi gió. Cây chuối cũng ngủ, tàu lá lặng đi như thiếp vào nắng. Đường làng vắng ngắt. Bóng tre, bóng duối cũng lặng im.

Ấy thế mà mẹ phải vơ vội cái nón cũ, đội lên đầu, bước vào trong nắng, ra đồng cấy nốt thửa ruộng chưa xong.

Thương mẹ biết bao nhiêu, mẹ ơi!

Theo Băng Sơn

Trả lời:

Bài văn "Nắng trưa" được cấu tạo đẩy đủ ba phần mở bài, thân bài và kết bài. Cụ thể các phần là:

• Mở bài: Là câu đầu tiên của văn bản - Nhận xét khái quát về cái nắng vào ban trưa.
• Thân bài: Phần này gồm có bốn đoạn, mỗi đoạn được giới hạn bởi câu mỏ đầu và kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng.
• Đoạn 1: “Buổi trưa., bốc lên mãi” - Đặc tả về cái nắng ban trưa thật dữ dội.
• Đoạn 2: từ “Tiếng gì xa vắng... mí mắt khép lại”- Không khí nặng nề, oi bức, tĩnh lặng do cái nắng chói chang khó chịu của ban trưa đem lại.
• Đoạn 3: từ “Con gà nào... cũng lặng im” - Hoạt động và trạng thái của muôn vật giữa cái nắng trưa oi ả. Không gian như đi vào sự tĩnh lặng.
• Đoạn 4: từ “Ây thế... thửa ruộng chưa xong” - Sự vất vả của người mẹ dưới cái nắng trưa dữ dội.
• Kết bài: Câu cuối của văn bản - Tình cảm của người con đối với mẹ.