Giải bài tập làm văn: Cấu tạo của bài văn tả người

I. Nhận xét

Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi:

Hạng A Cháng

Nhìn thân hình cân đối của Hạng A Cháng, tất cả các cụ già trong làng đều tấm tắc :
-A Cháng trông như một con ngựa tơ hai tuổi, chân chạy qua chín núi mười khe không biết mệt, khỏe quá ! Đẹp quá!
A Cháng đẹp người thật. Mười tám tuổi, ngực nở vòng cung, da đỏ như lim, bắp tay bắp chân rắn như trắc gụ. Vóc cao, vai rộng, người đứng thẳng như cái cột đá trời trống.
Nhưng phải nhìn Hạng A Cháng cày mới thấy hết vẻ đẹp của anh.
Anh đến chuồng trâu dắt con trâu béo nhất, khỏe nhất. Người và trâu cùng ra ruộng. A Cháng đeo cày. Cái cày của người H mông to nặng, bắp cày bằng gỗ tốt màu đen, vòng như hình cái cung, ôm lấy bộ ngực nở. Trông anh hùng dũng như một chàng hiệp sĩ cổ đeo cung ra trận.
Tới nương, A Cháng mắc cày xong, quát một tiếng “Mổng!” và bây giờ chỉ còn chăm chắm vào công việc…Hai tay A Cháng nắm đốc cày, mắt nhìn thế ruộng, nhìn đường cày, thân hình nhoài thành một đường cong mềm mại, khi qua trái, lúc tạt phải theo đường cày uốn vòng trên hình ruộng bậc thang như một mảnh trăng lưỡi liềm. Lại có lúc được sá cày thẳng, người anh như rạp hẳn xuống, đôi chân xoải dài hoặc băm những bước ngắn, gấp gấp…
Sức lực tràn trề của A Cháng là niềm tự hào của dòng họ Hạng, một dòng họ H mông đang định cư ở chân núi Tơ Bo.

Câu hỏi:

1. Xác định phần mở bài và cho biết tác giả giới thiệu người định tả bằng cách nào?
2. Ngoại hình của A Cháng có những điểm gì nổi bật?
3. Qua đoạn văn miêu tả hoạt động của A Cháng, em thấy A Cháng là người như thế nào?
4. Tìm phần kết bài và nêu ý chính của nó? 

Trả lời:

1. Phần mở bài từ:“ Nhìn thân hình … khoẻ quá! Đẹp quá!”

Tác giả giới thiệu người định tả bằng cách đưa ra lời khen của các cụ già trong làng về thân hình khỏe đẹp của Hạng A Cháng.

2. Ngoại hình của A Cháng có những đặc điểm nổi bật là: ngực nở vòng cung, da đỏ như lim, bắp tay bắp chân rắn như trắc, gụ. Vóc cao, vai rộng, người đứng thẳng như cái cột đá trời trồng; khi đeo cày, trông anh hùng dũng như một chàng hiệp sĩ cổ đeo cung ra trận, lao động rất khỏe, rất giỏi, cần cù,say mê lao động, tập trung cao độ đến mức chăm chắm vào công việc.

3. Qua đoạn văn miêu tả hoạt động của A Cháng,  cho thấy A Cháng là người lao động khỏe,giỏi giang, cần cù và say mê lao động.

4. Phần kết bài: Câu văn cuối bài  "Sức lực tràn trề... chân núi Tơ Bo" có nội dung ca ngợi sức lực tràn trề của A Cháng.

II. Ghi nhớ

Bài văn tả người thường có ba phần:

1. Mở bài: Giới thiệu người định tả.
2. Thân bài:

• Tả ngoại hình ( đặc điểm nổi bật về tầm vóc, cách ăn mặc, khuôn mặt, mái tóc, cặp mắt, hàm răng,…)
• Tả tính tình, hoạt động (lời nói, cử chỉ, thói quen, cách cư xử với người khác,…)

3. Kết bài: Nêu cảm nghĩ về người được tả.

III. Luyện tập

Lập dàn ý chi tiết cho bài văn tả một người trong gia đinh em.

Lập dàn ý: Tả mẹ

Mở bài: Giới thiệu về mẹ

Thân bài 

• Tả ngoại hình: 
• Mẹ em 44 tuổi, mẹ cao khoảng 160 cm, người mẹ mảnh khảnh và dáng đi rất nhanh nhẹn. 
• Khuôn mặt mẹ tròn nhìn rất phúc hậu. Đôi môi của mẹ phớt hồng
• Mẹ để mái tóc dài óng mượt, xoăn nhẹ phần đuôi tóc.
• Giọng nói của mẹ rất ấm áp, lúc mượt mà lúc trầm bổng, ngân vang.
• Tả tính tình, hoạt động:
• Công việc của mẹ em là một nhân viên văn phòng.
• Mẹ rất khéo léo trong cách ứng xử và trò chuyện hàng ngày, mọi người xung quanh đều quý mến mẹ em.
• Mẹ vẫn luôn sắp xếp nhà cửa gọn gàng và nấu những bữa ăn ngon cho cả gia đình.
• Mẹ luôn nhẹ nhàng và khuyên bảo em mọi điều trong cuộc sống

Kết bài: Tình cảm của em đối với mẹ: Tình yêu thương của em dành cho mẹ thực sự không thể đo đếm bằng lời. Em mong sao cho mình mau lớn để có thể giúp cho mẹ đỡ vất vả hơn.

Lập dàn ý: Tả ông nội

Mở bài : Giới thiệu ông

Thân bài :

• Tả hình dáng:
• Tầm vóc: người ông gầy gòm, nhưng rất nhanh nhẹn
• Nước da: trắng hồng hào
• Mái tóc: bạc phơ như những sợi cước
• Khuôn mặt: tròn với nhiều nếp nhăn hằn trên trán, đôi mắt
• Tính tình, hoạt động :
• Lời nói : nhẹ nhàng, ân cần với mọi người
• Cử chỉ : dù tuổi cao nhưng ông vẫn còn rất nhanh nhẹn.
• Thói quen : mỗi sáng ông đều tập quyền và chăm chút cho những chú chim chào mào
• Cách cư xử với người khác :tốt bụng, quan tâm đến người khác, .

Kết bài : Yêu mến, kính trọng và vâng lời ông. Mong ông luôn sống mãi cùng con cháu.

Lập dàn ý: Tả chị gái

Mở bài: Giới thiệu người cần tả

Thân bài

• Tả bao quát
• Chị em bao nhiêu tuổi?
• Chị em học ở đâu?
• Chị em học trường gì?
• Em thương chị em như thế nào?
• Tả chi tiết
• Tả hình dáng
• Dáng người cao, thon gọn cao 1m6
• Gương mặt đầy đặn, mũi cao, môi trái tim xinh đẹp
• Mái tóc dài đen mượt, khi làm việc nhà ở thường buộc tóc gọn sau gáy.
• Chị ăn mặc rất giản dị. Khi đi học chị thường mặc áo sơ mi. Ở nhà chị mặc đồ bộ cho tiện làm việc nhà.
• Chị có đôi mắt đen long lanh rất đẹp. Mỗi khi chị bảo ban em, ánh mắt ấy rất dịu dàng và thân thiện.

• Tả tính tình
• Chị là người chu đáo, chỉnh chu trong công việc
• Chị học rất giỏi, luôn được ba mẹ và thầy cô yêu thương
• Chị có tính tình rất ôn hòa, nhã nhặn
• Chị luôn biết quan tâm đến mọi người trong gia dình và mọi người xung quanh
• Chị là người luôn nổ lực và biết vươn lên trong cuộc sống

Kết bài: Chị em là một người hết sức đặc biệt. Chị là người luôn quan tâm chăm sóc em, em rất yêu chị của em

Lập dàn ý: Tả em trai

Mở bài: Giới thiệu em bé được tả:

• Cu Tí là em ruột của tôi.
• Hôm nay là buổi tập đi đầu tiên, cả nhà tôi đều vui sướng khi thấy em đi được ba bốn bước.

Thân bài:

• Tả hình dáng của em bé
• Bé được chín tháng tuổi, miệng toe toét cười để lộ mấy chiếc răng sữa thật dễ thương.
• Đặc điểm: thân hình, da dẻ, khuôn mặt, mái tóc đôi má, môi, miệng, răng lợi, chân tay...
• Khuôn mặt bé bầu bĩnh, khi cười đỏ hồng như trái táo chín.
• Đôi mắt tròn long lanh.
• Mái tóc ngắn cũn cỡn, thường choàng trên đầu một chiếc khăn màu trắng.
• Đôi môi lúc nào cũng mọng và đỏ như được thoa son.
• Cằm luôn có ngấn biểu hiện cho sự mập mạp của bé.
• Hai tay luôn hoạt động, cầm được thứ gì là cho ngay vào mồm để gặm. Những ngón tay nhỏ xíu dễ thương.
• Sở thích của em:
• Thích mặc quần áo trắng, tất trắng
• Thích đi giày vải.

• Tính tình ngây thơ của bé
• Tập đi, tập nói: (Lẫm chẫm đi được vài bước, hai tay giơ ngang như diễn viên tí hon đi trên dây thăng bằng. Vừa đi vừa cười híp cả mắt. Đang tuổi tập nói nên bé bi bô suốt cả ngày. Thích bập bè những tiếng: ba, mẹ, bà)
• Sinh hoạt của bé: Khỏe mạnh, ít bệnh, ít khóc nhè, thích tắm, thích nghe mẹ hát, thích chơi ô tô, tàu hỏa.

Kết bài: Tôi rất yêu em bé, cùng mẹ giúp bé tập đi, dạy hát và mong bé chóng lớn.