Bài soạn siêu ngắn: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh - Ngữ văn lớp 9

I. Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

1. Ôn tập văn bản thuyết minh

• Tính chất: Cung cấp những tri thức khách quan, xác thực, phổ thông và hữu ích cho con người.
• Mục đích: Đáp ứng nhu cầu hiểu biết, cung cấp cho con người những tri thức để vận dụng vào cuộc sống.
• Phương pháp:
• Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
• Phương pháp liệt kê.
• Phương pháp nêu ví dụ.
• Phương pháp dùng số liệu
• Phương pháp so sánh
• Phương pháp phân loại, phân tích.

2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật.

Trả lời ví dụ:

• Đối tượng thuyết minh: Sự kì lạ của Đá và Nước ở Hạ Long.
• Đặc điểm này rất trừu tượng, khó thuyết minh bằng cách đo đếm, liệt kê...
• Phương pháp thuyết minh: nêu định nghĩa, giải thích và lệt kê.
• Để cho sinh động, tác giả còn vận dụng biện pháp tưởng tượng, liên tưởng để giới thiệu sự kì lạ của Hạ Long.

Ghi nhớ: SGK

[ Luyện tập] Câu 1: Đọc văn bản "Ngọc hoàng xử tội ruồi xanh" và trả lời câu hỏi: a. Văn bản có tính chất thuyết minh không? Tính chất ấy thể hiện ở những điểm nào? Những phương pháp thuyết minh nào đã được sử dụng?/ b. Văn bản thuyết minh này có nét gì đặc biệt? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? /c. Các biện pháp nghệ thuật ở đây có tác dụng gây hứng thú và làm nổi bật nội dung cần thuyết minh hay không?

Trả lời:

a. Văn bản có tính chất thuyết minh

• Tính chất thuyết minh được thể hiện ở chỗ giới thiệu về loài ruồi rất có hệ thống: thông tin về họ, giống, loài, tập tính và các thông tin tin cậy khác.
• Những phương pháp thuyết minh được sử dụng trong văn bản:
• Phương pháp nêu định nghĩa
• Phương pháp phân loại
• Phương pháp dùng số liệu
• Phương pháp liệt kê

b. Bài thuyết minh này có nét đặc biệt là:

• Hình thức: giống như văn bản tường thuật một phiên toà.
• Nội dung: giống như câu chuyện kể về loài ruồi.
• Những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản là biện pháp nhân hóa và liệt kê.

c. Các biện pháp nghệ thuật ở đây có tác dụng gây hứng thú và làm nổi bật nội dung cần thuyết minh.

[Luyện tập] Câu 2: Đọc đoạn văn sau và nêu nhận xét về biện pháp nghệ thuật được sử dụng để thuyết minh....

Trả lời:

Biện pháp nghệ thuật được sử dụng ở đoạn văn này đó chính là:

Nghệ thuật kể chuyện: Kể câu chuyện ngày bé nghe bà kể chuyện về chim cú. Sau này học môn sinh vật mới biết là không phải như vậy. 

-> Văn bản đã sử dụng phương pháp giải thích.