Bài soạn siêu ngắn: Ngôi kể trong văn tự sự - Ngữ văn lớp 6

I. Ngôi kể và vai trò của ngôi kể trong văn tự sự

1. Ngôi kể

Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng để kể chuyện.

2. Các ngôi kể thường gặp trong tác phẩm tự sự

a. Ngôi kể thứ nhất: Người kể xưng tôi

b. Ngôi kể thứ ba: Người kể giấu mình, gọi sự vật bằng tên gọi của chúng – kể như người ta kể.

Trả lời ví dụ:

a. Đoạn a: ngôi thứ ba (người kể giấu mình đi và gọi nhân vật bằng tên của chúng)

b. Đoạn b: ngôi thứ nhất (người kể xưng “tôi”)

c. Người xưng tôi trong đoạn 2 là tác giả (Tô Hoài)

d. Ngôi kể thứ ba: thể kể tự do, không bị hạn chế. Ngôi kể thứ nhất:kể lại những gì mình biết và trải qua.

Ghi nhớ: SGK

[Luyện tập] Câu 1: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn: Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế...

Trả lời:

Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.

=> NX: Khi ngôi kể từ ngôi thứ nhất thành ngôi thứ ba “tôi” -> “Dế Mèn” làm cho câu chuyện thực và khách quan hơn.

[Luyện tập] Câu 2: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn: Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già cua bà chàng, con meo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mún cười lại gần vuốt ve con mèo.

Trả lời:

Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già cua bà chàng, con meo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mún cười lại gần vuốt ve con mèo.

=> Ngôi kể từ ngôi thứ ba thành ngôi thứ nhất “Thanh” ->”Tôi” : đoạn văn có tính chủ quan, sự việc như đang xảy ra trước mắt người đọc.

[Luyện tập] Câu 3: Truyện Cây Bút Thần được kể theo ngôi nào? Vì sao như vậy?

Trả lời:

Truyện “Cây bút thần” kể theo ngôi thứ ba, "em" ở đây là chỉ Mã Lương chứ không phải người kể.

[Luyện tập] Câu 4: Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kế chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất?

Trả lời:

Nguyên nhân người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba trong truyện cổ tích, truyền thuyết:

• Truyện có nhiều nhân vật, mỗi nhân vật tham gia vào một sự kiện => không thể lúc nào người kể cũng hoá thân vào ngôi thứ nhất một cách dễ dàng được.
• Truyện có nhiều khoảng không gian khác nhau nên nếu kể theo ngôi thứ nhất, người kể phải có mặt tại tất cả các khoảng không gian đó => Không thể xảy ra

[Luyện tập] Câu 5: Khi viết thư, em sử dụng ngôi kể nào?

Trả lời:

Khi viết thư, bao giờ cũng sử dụng ngôi kể thứ nhất. Xưng hô thế nào là tuỳ thuộc vào mối quan hệ giữa người nhận thư với người viết.

[Luyện tập] Câu 6: Dùng ngôi kể thứ nhất kể miệng về cảm xúc của em khi nhận được quà tặng của người thân.

Trả lời:

Hôm qua, khi chú bưu tá đến nhà và giao cho em một hộp quà. Em đã rất ngạc nhiên khi biết đó là món quà của bố gửi về cho em. Bố đi công tác đã lâu, em và mẹ nhớ bố rất nhiều. Hộp quà được thắt chiếc nơ màu xanh là màu em yêu thích. Bố gửi về cho một bộ xếp hình và một con búp bê bằng gỗ bạch dương của nước Nga. Em tự hứa sẽ cố gắng học tập để đạt kết quả cao hơn nữa, để xứng đáng với niềm tin và tình yêu thương bố đã dành cho em.