Bài soạn lớp 7: Chuẩn mực sử dụng từ

I. Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả

Ví dụ: Các từ in đậm trong những câu sau dùng sai như thế nào?

• Một số người sau một thời gian dùi đầu vào làm ăn, nay đã khấm khá.
• Em bé đã tập tẹ biết nói.
• Đó là những khoảng khắc sung sướng nhất trong đời em.

Trả lời:

• Các từ in đậm: dùi, tập tẹ, khoảng khắc dùng từ không đúng âm.
• Chữa lỗi:
• Dùi -> Vùi
• Tập tẹ -> Bập bẹ
• Khoảng khắc -> Khoảnh khắc

II. Sử dụng từ đúng nghĩa

Ví dụ: Các từ in đậm trong những câu đã cho dùng sai như thế nào? Hãy thay những từ ấy băng các từ thích hợp.

• Đất nước ta ngày càng sáng sủa.
• Ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ cao cả để chúng ta vận dụng trong thực tế.
• Con người phải biết lương tâm

Trả lời:

Các từ in đậm trong những câu đã cho dùng sai  ở chỗ:

• Sáng sủa: nơi có nhiều ánh sáng chiếu vào (Được con người nhận biết qua thị giác).

-> Sửa lại: sáng sủa –tươi đẹp

• Cao cả: Lời nói ,việc làm đúng chuẩn mực đạo đức có phẩm chất tốt một cách tuyệt đối)

->Sửa lại: Cao cả - sâu sắc

• Biết: nhận thức,hiểu được một điều gì đó

->Sửa lại: Biết – có

III. Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ

Ví dụ: Các từ in đậm trong những câu sau đúng sai như thế nào? Hãy tìm cách chữa lại cho đúng:

a. Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào quang.

b. Ăn mặc của chị thật là giản dị.

c. Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tuỵ Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng.

d. Đất nước phải giàu mạnh thực sự chứ không phải là sự giả tạo phồn vinh.

Trả lời:

• Các từ in đậm trong những câu  trên sai ở chỗ do không nắm được đặc điểm ngữ pháp của từ,  dẫn đến dùng sai từ trong các câu văn.
• Cách sửa:
• Nước sơn làm cho đồ vật thêm hào nhoáng.
• Việc ăn mặc/ Trang phục của chị thật giản dị.
• Bọn giặc đã chết rất thảm hại: máu chảy thành sông ở Ninh Kiều, thây chất đầy nội ở Tụy Động, Trần Hiệp phải bêu đầu, Lí Khánh phải bỏ mạng.
• Đất nước phải giàu mạnh thật sự chứ không phải là sự phồn vinh giả tạo.

IV. Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp phong cách

Ví dụ: Các từ in đậm trong những câu sau đây sai như thế nào? Hãy tìm những từ thích hợp để thay thế những từ đó.

• Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị lãnh đạo sang xâm lược nước ta.
• Con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên […]. Nhưng Viên vẫn ráng sức quần nhau với chú hổ.

                                                                                                                                          (Dẫn theo Nguyễn Đức Dân)

Trả lời:

• Từ lãnh đạo mang sắc thái sang trọng, tôn trọng

Sửa: Quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị cầm đầu sang xâm lược nước ta.

• Từ chú hổ: mang nghĩa thân thiện, đáng yêu

Sửa: Con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên. Nhưng Viên vẫn rán sức quần nhau với chú hổ.

V. Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt

Trong những trường hợp nào thì không nên dùng từ địa phương? Tại sao không nên lạm dụng từ Hán Việt?

Trả lời:

Sử dụng từ địa phương trong những ngữ cảnh không phù hợp sẽ làm cho người nghe, đọc khó hiểu hoặc không hiểu được. Ví dụ: người miền Bắc không hiểu được ngôn ngữ của người miền Nam. Tuy nhiên, trong những tác phẩm văn học, để tạo sắc thái cá biệt, người ta có thể sử dụng từ địa phương và cần có chú thích với những từ khó, từ lạ để không gây khó khăn cho người đọc.

Ghi nhớ:

Khi sử dụng từ phải chú ý:

• Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả
• Sử dụng từ đúng nghĩa
• Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ
• Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp với tình huống giao tiếp
• Không lạm dụng từ địa phương, từ Hán Việt.