Bài soạn lớp 6: Danh từ (tiếp theo)

I. Danh từ chung và danh từ riêng

Ví dụ 1: Dựa vào kiến thức đã học, hãy điền các danh từ ở câu sau vào bảng:

Vua nhớ công ơn tráng sĩ, phong cho là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở làng Gióng, nay thuộc xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội.

( Theo Thánh Gióng )

Trả lời:

=>Danh từ riêng viết hoa, danh từ chung đứng đầu câu thì viết hoa.

Ví dụ 2: Nhắc lại các quy tắc viết hoa đã học, cho ví dụ minh họa. Cụ thể:

• Quy tắc viết hoa tên người, tên địa lí Việt Nam;
• Quy tắc viết hoa tên người tên địa lý nước ngoài ;
• Quy tắc viết hoa tên các cơ quan, tổ chức, các danh hiệu, giải thưởng, huân chương ;

Trả lời:

• Quy tắc viết hoa tên người, tên địa lí Việt Nam: Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng: VD Phan Thị Phương Linh, Nguyễn Kim Dung, Hà Nội, Hải Dương,…..
• Quy tắc viết hoa tên người, tên địa lí nước ngoài: Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó nếu bộ phận gồm nhiều tiếng thì giữa các tiếng có gạch nối: VD: Ăng – lê, Héc – quyn,……
• Quy tắc viết hoa tên các cơ quan, tổ chức, các danh hiệu, giải thưởng, huân chương… Viết hoa chữ cái đầu của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ: VD ; Trường Trung học cơ sở, Hội Cựu chiến binh,..

Ghi nhớ:

• Danh từ chỉ sự vật gồm danh từ chung và danh từ riêng. Danh từ chung là tên gọi một loại sự vật. Danh từ riêng là tên riêng của từng người, từng vật, từng địa phương...
• Khi viết danh từ riêng, ta phải viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó. Cụ thể:
• Đối với tên người, tên địa lí Việt Nam, tên địa lí nước ngoài phiên âm qua Hán Việt: Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng.
• Đối với tên người, tên địa lí nước ngoài phiên âm trực tiếp, không qua âm Hán Việt: Viết hoa chữ cái dầu tiên của mỗi bộ phận tạo thành tên riêng đó; nếu bộ phận gồm nhiều tiếng thì giữa các tiếng cần có gạch nối.
• Tên riêng của các cơ quan, tổ chức, giải thưởng lớn, danh hiệu, huân chương... thường là một cụm từ. Chữ cái đầu của mỗi bộ phận tạo thành cụm từ này đều được viết hoa.

[Luyện tập] Câu 1: Tìm danh từ chung và danh từ riêng trong câu sau:

Ngày xưa, / ở / miền / đất / Lạc Việt / cứ / như / bây giờ / là / Bắc Bộ / nước / ta / có 1 một / vị / thần / thuộc / nòi / rồng / con trai / thần / Long Nữ, / tên / là / Lạc Long Quân.

Trả lời:

• Danh từ chung: Ngày xưa, miền, đất, nước, tên, thần, nòi rồng, con trai.
• Danh từ riêng: Lạc Việt, Bắc Bộ, Long Nữ, Lạc Long Quân.

[Luyện tập] Câu 2: Các từ in đậm dưới đây có phải là danh từ riêng không? Vì sao?

a. Chim, Mây, Nước và Hoa đều cho rằng tiếng hót kì diệu của Họa Mi đã làm cho tất cá bừng tỉnh giấc.

(Võ Quảng)

b. Nàng Út bẽn lẽn dâng lên vua mâm bảnh nhỏ.

(Nàng Út làm bánh ót)

c. [...] Khi ngựa thét ra lứa, lứa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng đó về sau gọi là làng Cháy.

(Thánh Gióng)

Trả lời:

• Các danh từ: Chim, Mây, Nước, Hoa, Út và Cháy đều là những danh từ riêng.
• Vì: Chúng được dùng để gọi tên của từng sự vật cá biệt, duy nhất mà không phải gọi chung một loại sự vật.

[Luyện tập] Câu 3: Có bạn chép đoạn thơ sau của nhà thơ Tố Hữu, ...

Có bạn chép đoạn thơ sau của nhà thơ Tố Hữu, mà quên viết hoa một số danh từ riêng. Em hãy viết lại các danh từ riêng ấy cho đúng.

Trả lời:

Sửa lại đoạn thơ như sau:

Ai đi Nam Bộ

Tiền Giang, Hậu Giang

Ai vô thành phố

                Hồ Chí Minh

                            rực rỡ tên vàng.

Ai về thăm bưng biền Đồng Tháp

Việc Bắc, miền Nam, mồ ma giặc Pháp

Nơi chôn rau cắt rốn của ta!

Ai đi Nam - Ngãi, Bình - Phú, Khánh Hoà

Ai vô Phan Rang, Phan Thiết

Ai lên Tây Nguyên, Công Tum, Đắc Lắc

Khu Năm dằng dặc khúc ruột miền Trung

Ai về với quê hương ta tha thiết

Sông Hương, Bến Hải, Cửa Tùng

Ai vô đó nói với đồng bào, đồng chí

Nói với nửa - Việt Nam yêu quý

Rằng: nước ta là của chúng ta

Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà!